Sürekli olarak gündemde yer alan tedbirler ülkenin gerçekliği olurken, hemen her depremde büyük acıların yaşanması ise depremler öncesinden gerekli tedbirlerin alınmadığı gerçekliği ön plana çıkıyor. Dem Parti Van Milletvekili Mahmut Dindar, depremler öncesinden gerekli önlemlerin neden alınmadığının tespit edilmesi talebiyle meclis araştırması talebinde bulundu.

Maraş merkezli meydana gelen ve 11 kentin adeta yıkılmasına neden olan 6 Şubat depremlerinin yıl dönümünde Dem Parti Van milletvekili Mahmut Dindar Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verdiği soru önergesinde, deprem öncesinden neden gerekli tedbirlerin alınmadığına ilişkin meclis araştırması talebinde bulundu.

Dindar talep dilekçesinde, “Türkiye’de geçmiş dönemlerde yaşanan depremler; deprem öncesi, deprem sırası ve deprem sonrasında yapılması gerekenler konusunda hem kamunun hem de devletin gerekli önlemleri almadığını göstermektedir. Buna karşın dünya örnekleri tedbirlerin alınması durumunda ölüm ve yaralanmaların çok azaltılabileceğini göstermektedir” bilgilerine yer verdi.

‘Tedbirsizlik insanların yaşamını tehdit etmektedir’

Dindar şu ifadelere yer verdi:

“6 Şubat 2023 tarihinde Maraş merkezli 10 ilde yaşanan büyük deprem Türkiye’nin depremlere hazır olmadığını ve tedbirsizliğin yüzbinlerce insanın yaşamını tehdit ettiğini bir kere daha göstermiştir. Milyonların yaşadığı İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropollerde ve tüm büyükşehirlerde deprem tedbirleri için acil eylem planı uygulanmalıdır. Ege denizi ve çevresinde son bir ay içinde yaşanan durum “deprem fırtınası” olarak ifade edilmekte ancak bu olağan üstü durum için tedbir alınmasını zorunlu kılmaktadır. Kentsel bölgeler dışında kalan kırsal bölgelerde ise altyapı ve erişim için özel bir program hayata geçirilmelidir.”

‘Son yüz yılda depremlerin yaşanmadığı bir bölge neredeyse yok’

Meclis araştırması talebinin gerekçe bölümünde ise Dindar şunları ifade etti:

“Türkiye’nin ve özellikle bazı bölgelerinin/illerinin deprem riski yüksek olduğu tarihsel ve bilimsel olarak ortaya çıkmıştır. Bingöl, Muş, Van, Erzurum, Erzincan, İstanbul ve Çevresi, Maraş ve çevresi başta olmak üzere son yüz yıl içerisinde deprem yaşanmayan ve depremlerin tekrar etmediği bir bölge neredeyse yok gibidir. Özellikle metropol kentlerdeki deprem riskinin yaşanan acı tecrübelere rağmen dikkate alınmadığı gereken politika değişikliklerinin yapılmadığı görülmektedir. 6-7 şiddeti üzerinde yaşanan Adapazarı, Erzincan, Niksar-Erbaa, Tosya-Ladik, Bolu-Gerede, Varto, Karlıova, Gönen, Gediz, Yenice, Lice, Erzurum, Çaldıran, Erzincan, Ceyhan, Gölcük, Düzce, Van, İzmir, Maraş depremlerinin saniyelerle ifade edilen süresi, yüz bine yakın yurttaşın ölümü ve yüz binlercesinin yaralanması ile sonuçlanmıştır.

‘Depremin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen halen evsiz olan insanlar var’

6 Şubat 2023 depreminin üzerinden 24 ay geçmesine rağmen deprem sonucu evsiz barksız kalan, yakınlarını kaybeden, kendisi yaralanan ve engelli kalan yurttaşların yaşadığı sorunlara kalıcı bir çözüm bulunamamıştır. Depreminde evleri yıkılan yurttaşların bir kısmının halen prefabrik evlerde ve uygun olmayan koşullarda kalmaktadır. 17 Ağustos 1999 yılında İstanbul ve Düzce Depremlerinin sonuçları esas alınarak bir deprem politikası geliştirilememiştir. Deprem vergilerine ilişkin tartışmalar sürekli kamuoyunun gündemindedir.

Resmi verilerle 53 binden fazla kişinin saniyeler içinde yaşamını yitirdiği, milyonlarca kişinin ömür boyu etkisinde kaldığı 6 Şubat Depremi sonrasında da deprem riskinin devam ettiği, kalıcı bir dönüşüm politikasına dönülmediği, insanların yaşamlarını yitirmemesi için tedbirlerin alınmadığı görülmelidir.

‘Madem depremler önlenemiyor, o halde alınması gereken önlemlere yönelmek gerekiyor’

Depremler önlenemediğine göre deprem durumunda alınabilecek önlemlere odaklanan politikalara öncelik verilmelidir. Yüzde 98’i aktif ve farklı deprem kuşakları üzerinde yer alan bir deprem ülkesi olarak Türkiye’de, birçok başlıkta deprem riskleri yüksektir. 30 Büyükşehir dışında kalan köylerde zorunlu deprem sigortası bulunmamaktadır. Türkiye genelinde binaların tasarımı, malzeme seçimi ve kullanımı açısından birçok risk artarak devam etmektedir.  Birçok şehirde acil yıkılması gereken veya yıkım kararı alınmış olmasına rağmen yıktırılmayan on binlerce bina ve yapı mevcuttur. Bu duruma rağmen “İmar barışı” adı altında deprem risklerini arttıran bir uygulama hayata geçirilmiş ve imar planları kâğıt üzerinde kalan metinlere dönüşmüştür. Son İstanbul (2019), Elazığ (2020), İzmir (2020) ve Maraş-Hatay (2023)  depremlerinin yeniden hatırlattığı “toplanma alanları sorunu” çözülmüş değildir. Ayrıca bu depremler Türkiye’nin deprem sorununun kalıcı olduğunu bir kere daha göstermektedir.

‘Can kayıplarının önemli bir nedeni yapı kalitesizliğidir’

Depremlerde can kayıpları ve yaralanmaların önemli bir nedeninin yapı kalitesizliği ile ilgili olduğu bilinmektedir. Kar ve rant hırsı ile hızlı bir şekilde betonlaşarak dönüşen kentlerde olası bir deprem öngörüsü dikkate alınmamıştır. Büyük toplu konut projelerinde ve kentsel dönüşümlerde deprem riski göz ardı edilmemelidir. Depremlerde yaşanılan can kayıplarının ve yaralanmaların önemli bir nedeni de ilk 72 saat içerisinde müdahalenin yetersizliğine bağlı risklerin yüksek olmasıdır. Özellikle nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu merkezlerde acil müdahale ekiplerinin hazırlıklı oluşu ve gerekli eğitimlerden geçirilmiş olması can kayıpları ve sakatlanmaların daha az olmasına imkan sağlamaktadır. Kentlerde altyapı, toplu ulaşım, yangından korunma gibi sistemler, deprem riski öngörüsüyle inşa edilmelidir. Yurttaşların deprem farkındalığı ve kendilerinin almaları gereken önlemler hakkında bilinçlendirilmesi için de gerekli girişimler başlatılmalıdır.”

Van Haber